Ενημέρωση σχετικά με την υλοποίηση του Συμφώνου Spidla της 7ης Απριλίου 2010 και την εξέλιξη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα

Αθήνα, 13 Ιανουαρίου 2010

Προς: κ. Aurelio CECILIO
Προϊστάμενο Μονάδας EMPL Β1 ΕΚΤ

Κοιν: κ. Νικόλαο Πολύζο
Γενικό Γραμματέα Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης,
κ. Π. Γιαννουλάτο
Διευθυντή Δ/νσης Ψυχικής Υγείας Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης,
κα. Φωτεινή Δαλαβέρη
Προϊσταμένη Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης Ε.Π. Υγεία-Πρόνοια


Θέμα:Ενημέρωση σχετικά με την υλοποίηση του Συμφώνου Spidla της 7ης Απριλίου 2010 και την εξέλιξη της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στην Ελλάδα

Κύριε Cecilio,
Με την παρούσα επιστολή θα επιθυμούμε να σας ενημερώσουμε για όλες τις πρόσφατες εξελίξεις σχετικά με την υλοποίηση του προγράμματος Ψυχαργώς, καθώς και την εφαρμογή του Συμφώνου Spidla. Δυστυχώς, οι εξελίξεις σε όλα τα σημεία του Συμφώνου είναι ιδιαίτερα αργές τόσο λόγω της αλλαγής κυβέρνησης στις 5 Οκτωβρίου 2009 όσο και λόγω της έλλειψης πόρων και πολιτικής αδράνεια. Παράλληλα καμία ουσιαστική αλλαγή δεν έχει πραγματοποιηθεί σε ότι αφορά την εδραίωση της εμπιστοσύνης και την υλοποίηση μιας εταιρικής σχέσης μεταξύ των ΝΠΙΔ και του ΥΥΚΑ. Πιο συγκεκριμένα:
Α. Σε ότι αφορά τη χρηματοδότηση, για το 2009 οι λειτουργικές δαπάνες των φορέων παραμένουν απλήρωτες από τον Ιούνιο του 2009. Οι εργαζόμενοι δεν έχουν πληρωθεί για το Δεκέμβριο και απ’ ότι προβλέπεται η διαδικασία χρηματοδότησης του πρώτου τριμήνου 2010 θα καθυστερήσει, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να παραμείνουν και πάλι απλήρωτοι για 2-3 μήνες. Οι τελικοί πόροι που εξασφαλίσθηκαν για την κάλυψη των δαπανών λειτουργίας έτους 2009, ήταν 68.000.000 €, έναντι των 85.000.000 € που απαιτούνταν, διαμορφώνοντας έτσι ένα έλλειμμα για το 2009 της τάξης των 17.000.000 € (σε επίπεδο προϋπολογισμών). Την ίδια στιγμή ενώ απαιτούνται περίπου 105.000.000 € για το 2010, στον τακτικό προϋπολογισμό έχουν εγγραφεί μόλις 65.000.000 €, δηλαδή 40.000.000 € λιγότερα από τα απαιτούμενα. Συνυπολογίζοντας και το έλλειμμα του 2009, το 2010 ξεκινάει με μια υστέρηση πόρων της τάξης των 57.000.000 € και σύμφωνα με πληροφορίες μας έχουν εξασφαλιστεί μόλις 13.000.000€ για το πρώτο τρίμηνο ενώ απαιτούνται μόνο για τις τρέχουσες δαπάνες 26.000.000€ και για τα χρέη του 2009 17.000.000€, δηλαδή στο τέλος του τριμήνου θα διαμορφωθεί ένα έλλειμμα 30.000.000€ που θα οξύνει ιδιαίτερα τα προβλήματα. Από τα παραπάνω είναι εμφανές ότι οι προβλέψεις των σημείων 8β και 8γ του Συμφώνου Spidla δεν έχουν υλοποιηθεί και αποτελούν βασική εκκρεμότητα και για το 2010. Η μη τήρηση των ανωτέρω, θα οξύνει τα εξής προβλήματα :
 Περιορισμό θεραπευτικών δράσεων και δραστηριοτήτων ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης.
 Υποβάθμιση της ποιότητας ζωής και φιλοξενίας των ψυχικά πασχόντων.
 Συνεχείς αποχωρήσεις προσωπικού και εξωτερικών συνεργατών λόγω των τεράστιων καθυστερήσεων στις πληρωμές τους.
 Συσσώρευση χρεών και σειρά αγωγών και εξώσεων.
 Αισθήματα ανασφάλειας και ματαίωσης τόσο από πλευράς των εργαζομένων όσο και από πλευράς των εξυπηρετούμενων.
 Ακύρωση θεραπευτικών και κοινωνικών αποτελεσμάτων, τα οποία έχουν επιτευχθεί με πολύ κόπο.
Τα προβλήματα αυτά έχουν μετατραπεί πλέον σε χρόνια προβλήματα που η διαχείριση τους είναι ιδιαίτερα δύσκολη τόσο λόγω της ματαίωσης και της κόπωσης του προσωπικού και των εξυπηρετούμενων όσο και λόγω της εδραίωσης κλίματος ανασφάλειας και έλλειψης εμπιστοσύνης τόσο προς τους φορείς όσο και προς το ΥΥΚΑ.
Επίσης, πρέπει να επισημάνουμε ότι εκτός από τη μη επαρκή χρηματοδότηση, δεν έχει εφαρμοστεί μέχρι στιγμής η καταβολή των πόρων του τριμήνου προκαταβολικά, θέμα που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την εύρυθμη λειτουργία των μονάδων.
Β. Σε ότι αφορά την έκδοση αδειών λειτουργίας των μονάδων ψυχικής υγείας, έχουν ήδη εκδοθεί αρκετές άδειες και αρκετές έχουν δρομολογηθεί. Όμως πάρα πολλές μονάδες συναντούν ανυπέρβλητα προβλήματα στην έκδοση των αδειών, λόγω της παλαιότητας των κτιρίων και της έλλειψης πόρων για την προσαρμογή τους στις σημερινές απαιτήσεις, ώστε να είναι σύμφωνα με τις κτιριακές προδιαγραφές, όπως αυτές ορίζονται από το Υπουργείο. Παράλληλα δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία δράση για την πιστοποίηση των φορέων και των μονάδων, όπως αυτή αναφέρεται στο σημείο 7α του Συμφώνου Spidla.
Γ. Σχετικά με την σύναψη Συμφώνων μεταξύ ΥΥΚΑ και ΝΠΙΔ, όπως αυτή αναφέρεται στο σημείο 7β του Συμφώνου, δεν έχει γίνει ακόμα καμία ενέργεια. Όπως σας είχαμε ενημερώσει με προηγούμενη επιστολή μας (22-9-09), το Δίκτυο συμμετείχε ενεργά στην εφαρμογή του Συμφώνου. Συμμετείχε στις όποιες διαδικασίες διαβούλευσης με το ΥΥΚΑ και κατέθεσε, εγκαίρως, κείμενα-προτάσεις (πρότυπα ποιότητας ανά κατηγορία μονάδων, εκτιμήσεις κόστους, πρότυπα συμβάσεων), για τα οποία αναμέναμε παρατηρήσεις και σχόλια. Δυστυχώς, παρά την αρχική έναρξη «διαβούλευσης», η «διαβούλευση» σταμάτησε μονομερώς από πλευράς ΥΥΚΑ στις 15 Νοεμβρίου 2009, αφού υπήρξε αδιέξοδο λόγω της εμμονής των στελεχών του ΥΥΚΑ, επικαλούμενα έλλειψη νομικού πλαισίου, να υπάρξει ένα πρότυπο Συμφώνου χωρίς καμία ουσιαστική δέσμευση από πλευράς του ΥΥΚΑ (χωρίς καμία αναφορά σε υποχρεώσεις του ΥΥΚΑ, προϋπολογισμό και οικονομικές δεσμεύσεις). Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε ότι το Δίκτυο από τις αρχές Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο της «διαβούλευσης», είχε ζητήσει την παροχή τεχνοκρατικής υποστήριξης από τη Διαχειριστική Αρχή με την ανάθεση σε κάποιον νομικό σύμβουλο τη νομική τεκμηρίωση και τη σύνταξη του πρότυπου σύμφώνου μεταξύ ΥΥΚΑ και ΝΠΙΔ. Αυτό έως σήμερα αυτό δεν έχει γίνει εφικτό, με αποτέλεσμα οι όποιες εισηγήσεις μας σχετικά με το κείμενο του Συμφώνου να μην μπορούν να ολοκληρωθούν. Απ’ όσο γνωρίζουμε, επίσης, δεν έχει ξεκινήσει καμία τέτοια διαδικασία ούτε με τα ΝΠΔΔ, ώστε να υπάρξουν κοινά ποιοτικά χαρακτηριστικά για την λειτουργία όλων των Μονάδων Ψυχικής Υγείας.
Δ. Από την έως τώρα πληροφόρηση μας δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ανάθεσης της Αξιολόγησης του προγράμματος Ψυχαργώς και της παρακολούθησης της υλοποίησης των προβλέψεων του Συμφώνου Spidla με αποτέλεσμα να μην υπάρχει ακόμα καμία ουσιαστική προώθηση στο θέμα της αξιολόγησης του προγράμματος Ψυχαργώς και κατ’ επέκταση του έργου των φορέων μας.
Ε. Το Δίκτυο έχει ήδη καταθέσει στο ΥΥΚΑ ένα πλήρες κείμενο προτάσεων σχετικά με την αντιμετώπιση των προβλημάτων στον χώρο της Ψυχικής Υγείας το οποίο και σας επισυνάπτουμε (συνημμένο Ι) και με το οποίο ζητάμε και πάλι την συμμετοχή μας, στο πλαίσιο της εταιρικής μας σχέση, ως επίσημο μέλος στην Επιτροπή Παρακολούθησης του Ε.Π. "Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού 2007-2013".
Στο πλαίσιο αυτό, σας παρακαλούμε για τη συμβολή σας, ώστε να υλοποιηθούν οι προβλέψεις του Συμφώνου Spidla, συμβάλλοντας, έτσι, στην επιτυχή ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και του Προγράμματος Ψυχαργώς.
Τέλος, επιβεβαιώνουμε ότι εξακολουθούμε να είμαστε πρόθυμοι να συμβάλουμε στην υλοποίηση του συμφώνου Spidla, στο μέτρο και στις ευθύνες που μας αναλογούν. Θεωρούμε ότι η τήρησή του αποτελεί εχέγγυο για την παραμονή των αποασυλοποιηθέντων 3000 ασθενών στην κοινότητα, με ποιοτικούς όρους φροντίδας και φιλοξενίας και αποτρέπει την επιστροφή τους σε δημόσια ή ιδιωτικά ιδρύματα αυλικού χαρακτήρα.


Με εκτίμηση,
Ο Νόμιμος Εκπρόσωπος του Δικτύου ΑΡΓΩΣ

Μενέλαος Θεοδωρουλάκης,
Πρόεδρος της Συντονιστικής Επιτροπής του Δικτύου ΑΡΓΩΣ
Διδάκτορας Κοινωνικής Πολιτικής