ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 28-01-07

Hμερομηνία δημοσίευσης:

Στον αέρα πρόγραμμα για την ψυχική υγεία Απειλείται η αποασυλοποίηση χιλιάδων ασθενών λόγω έλλειψης πόρων
Της Πεννυς Μπουλουτζα
Σοβαρότατο πρόβλημα υποχρηματοδότησης αντιμετωπίζουν εκατοντάδες μονάδες αποασυλοποίησης του προγράμματος «Ψυχαργώς». Μάλιστα, δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν ορατό το ενδεχόμενο στο μέλλον να κλείσουν ή να συμπτυχθούν κάποιοι από αυτούς τους «ξενώνες». Από την πλευρά του υπουργείου Υγείας διαβεβαιώνεται ότι ούτε ένας ασθενής - φιλοξενούμενος των δομών αυτών δεν πρόκειται να επιστρέψει σε ασυλιακού τύπου ιδρύματα, ενώ επιρρίπτονται ευθύνες σε εξαρχής λανθασμένο σχεδιασμό του προγράμματος.
Αυτή τη στιγμή υπολογίζεται ότι λειτουργούν περί τις 422 δομές αποασυλοποίησης (ξενώνες, προστατευόμενα διαμερίσματα, οικοτροφεία κ.ά.) η πλειονότητα των οποίων δημιουργήθηκε από το 2000 και μετά, στο πλαίσιο του προγράμματος «Ψυχαργώς». Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Υγείας, από το 2002 και με την υποστήριξη του Γ΄ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης, «άνοιξαν» 193 σχετικές δομές –είτε από κρατικά νοσοκομεία είτε από ΝΠΙΔ– που φιλοξενούν 1.832 ασθενείς και απασχολούν 2.227 άτομα προσωπικό.
Απλήρωτοι οι εργαζόμενοι
Ωστόσο, όπως επισημαίνει στην «Κ» ο πρόεδρος του Δικτύου Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας «ΑΡΓΟΣ» κ. Αναστάσιος Βενίτης, αυτή τη στιγμή είναι εντονότατο το πρόβλημα της χρηματοδότησης αυτών των μονάδων με δεδομένο ότι για τις περισσότερες έχει λήξει η περίοδος συγχρηματοδότησης από κοινοτικά και εθνικά κονδύλια και το κόστος λειτουργίας τους έχει μεταπέσει στον τακτικό προϋπολογισμό. Τα σχετικά κονδύλια που εγγράφονται στον προϋπολογισμό δεν επαρκούν και η κάλυψη του κόστους λειτουργίας τους γίνεται με έκτακτες επιχορηγήσεις.
Σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας, το 2005 για την κάλυψη των αναγκών των δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης που ανήκουν σε μη κυβερνητικές κερδοσκοπικές οργανώσεις, η εγκεκριμένη πίστωση στον προϋπολογισμό ανήλθε στο ποσό των 21 εκατ. ευρώ και τελικώς με πρόσθετες επιχορηγήσεις το σχετικό ποσό διαμορφώθηκε στα 33.996.755 ευρώ. Για το έτος 2006 αντίστοιχα, η εγκεκριμένη πίστωση ήταν 22 εκατ. ευρώ και διαμορφώθηκε τελικά –με την κάλυψη του ελλείμματος μεταξύ του προϋπολογισμού και των πραγματικών δαπανών κατά 76%– στο ποσό των 46.299.000 ευρώ. Για το 2007 έχουν εγγραφεί 23 εκατ. ευρώ, ενώ για την κάλυψη των δαπανών οι υπεύθυνοι της λειτουργίας των δομών έχουν ζητήσει 70 εκατ. ευρώ.
«Οι φορείς που έχουμε αναλάβει τη λειτουργία των δομών εκπέμπουμε σήμα κινδύνου» επισημαίνει ο κ. Βενίτης. «Οι εργαζόμενοι είναι απλήρωτοι για 4 ή και 5 μήνες, το ίδιο και οι προμηθευτές. Και τονίζεται ότι πρόκειται για δαπάνες που δεν μπορούν να μετατεθούν, καθώς αφορούν τη σίτιση των ασθενών και ενοίκια-λογαριασμούς που τρέχουν». Και τονίζει «επιτέλους θα πρέπει η πολιτεία να ξεκαθαρίσει εάν θέλει ψυχιατρική μεταρρύθμιση ή όχι», καταλήγοντας «οι ασθενείς δεν μπορούν να γυρίσουν πίσω στα ψυχιατρεία. Θα είναι σαν να πεθαίνουν».
Λάθος σχεδιασμός
Τη διαβεβαίωση ότι «οι ασθενείς που φιλοξενούνται στις δομές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης δεν πρόκειται να γυρίσουν σε ασυλιακού τύπου ιδρύματα» δίνει μιλώντας στην «Κ» η ειδική γραμματέας Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Ενταξης του υπουργείου Υγείας κ. Μαρία Τροχάνη, η οποία παραδέχεται ότι υπάρχει δυσχέρεια ως προς τη χρηματοδοτική ροή του προγράμματος. «Το πρόγραμμα σχεδιάστηκε λάθος αφού κανείς δεν εξέτασε με ποιον τρόπο θα μπορούσε ο κρατικός προϋπολογισμός να στηρίξει τις δομές ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης μετά το τέλος της συγχρηματοδότησης» επισημαίνει. Ως παραδείγματα αναφέρει ότι δεν αξιοποιήθηκαν οι δυνατότητες αγοράς και όχι εκμίσθωσης των ακινήτων, ενώ δεν έχουν εκδοθεί οι άδειες λειτουργίας των δομών αυτών (σ.σ. η λειτουργία τους βασίζεται σε υπουργικές αποφάσεις) που θα επέτρεπαν και την ενεργοποίηση των ελεγκτικών μηχανισμών σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας τους και την ποιότητα των υπηρεσιών. Επίσης δεν έγινε ισόρροπη ανάπτυξη δομών αποασυλοποίησης και ενός δικτύου υπηρεσιών στην κοινότητα (Κέντρων Ψυχικής Υγείας, Ιατροπαιδαγωγικών Κέντρων, ψυχιατρικών τμημάτων στα γενικά νοσοκομεία κ.ά.).
Οσον αφορά την αντιμετώπιση του προβλήματος, η κ. Τροχάνη τονίζει ότι το σχέδιο νόμου για τις προμήθειες των νοσοκομείων προβλέπει ειδικό τέλος της τάξης του 2% επί των προμηθειών –το οποίο μεταφράζεται σε 45-50 εκατ. ευρώ ετησίως– που θα διατίθεται στην Ψυχική Υγεία και την Κοινωνική Αλληλεγγύη. Επιπλέον έχουν ενεργοποιηθεί οι διαδικασίες για την έκδοση αδειών λειτουργίας των δομών, ενώ δίνεται και ειδικό βάρος στη δημιουργία δικτύου υπηρεσιών στην κοινότητα.
Ο ανθρωπισμός πάνω από τα χρήματα
Στο ιστορικό της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης στη χώρα μας αναφέρεται μιλώντας στην «Κ» ο καθηγητής Ψυχιατρικής και πρόεδρος της Παγκόσμιας Εταιρείας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης κ. Μιχάλης Μαδιανός. Οπως επισημαίνει, «η ψυχιατρική μεταρρύθμιση ξεκίνησε μετά το σκάνδαλο του ψυχιατρείου της Λέρου που αποκαλύφθηκε το 1981. Εκτοτε, η Ελλάδα έχει κάνει άλματα όσον αφορά την αντιμετώπιση των ατόμων με σοβαρές ψυχιατρικές παθήσεις καθώς από τους 4.000 έγκλειστους σε ψυχιατρεία του ’81, σήμερα νοσηλεύονται σε όσα δημόσια ψυχιατρικά νοσοκομεία δεν έχουν κλείσει, λιγότεροι από 1.000 ασθενείς. Ωστόσο, επισημαίνει, «η όλη προσπάθεια κινδυνεύει να καταρρεύσει εάν ξεφύγει από τη λογική του ανθρωπισμού και μπει στη λογική ότι δεν υπάρχουν λεφτά». Και αναφέρεται στο παράδειγμα των ΗΠΑ όπου αυτή τη στιγμή 2.000.000 ασθενείς είναι άστεγοι ως αποτέλεσμα της κατάρρευσης για οικονομικούς λόγους του αντίστοιχου συστήματος αποασυλοποίησης.