ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/11/2007

ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΦΘΗΚΑΝ η αποασυλοποίηση και η φροντίδα των ψυχικά ασθενών

Το Ψυχαργώς ψυχορραγεί...

Της ΕΛΙΖΑΜΠΕΤΤΑΣ ΚΑΖΑΛΟΤΤΙ

Ψυχορραγεί το πρόγραμμα για την υλοποίηση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (Ψυχαργώς) και εδώ και δύο χρόνια οι εργαζόμενοι στις μονάδες αποασυλοποίησης βρίσκονται αντιμέτωποι με σοβαρά προβλήματα υποχρηματοδότησης και αδιαφορίας.

Καθυστερήσεις μισθών από 4 έως 6 μήνες, απολύσεις και εξαναγκαστικές παραιτήσεις, υποβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών, απειλές λουκέτου στις δομές όπου εργάζονται είναι μόνον ορισμένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. Η ανασφάλειά τους εντείνεται και η φροντίδα των ψυχικά ασθενών φθίνει.

Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση που είχε σκοπό την αποασυλοποίηση και την αξιοπρεπή διαβίωση των ανθρώπων, οι οποίοι για χρόνια ζούσαν σε συνθήκες απάνθρωπες, έχει στην ουσία εγκαταλειφθεί. Η πρόληψη για την ψυχική υγεία και η ευαισθητοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας έχουν παγώσει. Το μέλλον χιλιάδων άτυχων συνανθρώπων μας -υπολογίζεται ότι 1 στους 100 Ελληνες πάσχει από σχιζοφρένεια- με ψυχικές διαταραχές διαγράφεται αβέβαιο και ο εφιάλτης του εγκλεισμού, του αποκλεισμού και του εξευτελισμού πλανάται εκ νέου στη ζωή τους. Το αποτέλεσμα είναι οι απαράδεκτες και απάνθρωπες συνθήκες που κυριαρχούσαν στα ψυχιατρεία της χώρας στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στιγμάτισαν την Ελλάδα μας διεθνώς, προκαλώντας τη διεθνή κατακραυγή, να κινδυνεύουν να ξαναγίνουν πραγματικότητα.

Αυτά είναι τα δεδομένα που οδήγησαν τα σωματεία εργαζομένων στις μονάδες υλοποίησης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης (ΝΠΙΔ) να προκηρύξουν στις 20 Νοεμβρίου 24ωρη απεργία και παράσταση διαμαρτυρίας στο υπουργείο Υγείας, ζητώντας ταυτόχρονα συνάντηση με τον υπουργό, ώστε να πάρει θέση και να δεσμευτεί για την επίλυση των οικονομικών και θεσμικών τους αιτημάτων. Η αυριανή κινητοποίηση είναι η πρώτη που γίνεται συντονισμένα με πρωτοβουλία των εργαζομένων από όλη την Ελλάδα και αναμένεται να είναι μαζική. Μεταξύ των άλλων, οι εργαζόμενοι ζητούν πολιτική δέσμευση από μέρους της κυβέρνησης για ουσιαστική και οριστική επίλυση των προβλημάτων χρηματοδότησης και λειτουργίας των δομών ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης. Τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το πρόγραμμα Ψυχαργώς δεν επιφέρουν όμως συνέπειες μόνο στους εργαζομένους.

Ελλειψη πόρων

Η πολλά υποσχόμενη ψυχιατρική μεταρρύθμιση στην Ελλάδα λειτουργούσε εύρυθμα μέχρι το 2004, δηλαδή μέχρι τη λήξη της συγχρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Το ελληνικό κράτος είχε δεσμευτεί να χρηματοδοτεί το πρόγραμμα μέσω του τακτικού προϋπολογισμού για τουλάχιστον 10 χρόνια μετά τη λήξη της συγχρηματοδότησης. Αντ' αυτού, όμως, η κυβέρνηση περικόπτει από το 2005 έως και σήμερα τη χρηματοδότηση όλο και περισσότερο: το 2005 το έλλειμμα ήταν 1,2 εκατ. ευρώ, το 2006 το έλλειμμα ήταν 5 εκατ. ευρώ και το 2007 το έλλειμμα αγγίζει τα 20 εκατ. ευρώ. Το συνολικό έλλειμμα ανέρχεται στο 42% της χρηματοδότησης.

«Από αυτό προκύπτει», μας λέει ο πρόεδρος του σωματείου εργαζομένων ΕΨΥΧΑ (Εταιρεία Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Αποκατάστασης Ασθενών) Μιλτιάδης Δροσόπουλος, «ότι φθίνει επικίνδυνα η φροντίδα των ψυχικά ασθενών που φιλοξενούνται στις δομές».

«Ο σκοπός των μονάδων μας είναι προπάντων η εκπαίδευσή τους σε κοινωνικές δεξιότητες και η σταδιακή επανένταξή τους στον κοινωνικό ιστό», υπογραμμίζει ο κ. Δροσόπουλος και προσθέτει:

«Γι' αυτόν το σκοπό σε κάθε δομή υπάρχει θεραπευτικό πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει εργοθεραπεία, εξόδους (χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς), αγορές (ρούχων, τροφίμων, συναλλαγή των φιλοξενουμένων με χρήματα), διαχείριση των προσωπικών αντικειμένων, αλλά και ψυχαγωγία (κινηματογράφος, θέατρο).

Η έλλειψη ενδιαφέροντος από την πολιτεία, που μεταφράζεται σε έλλειψη πόρων, έχει μεταξύ των άλλων αποτέλεσμα τη σταδιακή κατάργηση αυτών των δραστηριοτήτων. Βασική συνέπεια είναι η δουλειά χρόνων να πηγαίνει χαμένη και οι φιλοξενούμενοι να παλινδρομούν σε πρότυπα παλαιότερων χρόνων που όλοι θυμόμαστε και θέλουμε να ξεχάσουμε».

«Ο σχιζοφρενής που παρακολουθείται συστηματικά και λαμβάνει τη φαρμακευτική του αγωγή δεν θα κάνει υποτροπή και δεν θα χρειαστεί να νοσηλευτεί», λέει ο καθηγητής Ψυχιατρικής και Παιδοψυχιατρικής και υπεύθυνος της Εταιρείας Κοινωνικής Ψυχιατρικής, Παναγιώτης Σακελλαρόπουλος και προσθέτει:

«Ηδη από τα χρόνια των παρεμβάσεών μας στη Λέρο, είχαμε την αντίληψη ότι το άσυλο πρέπει αφ' ενός να συρρικνωθεί, αφ' ετέρου να αναπροσαρμόσει τη λειτουργία του, σύμφωνα με τις αντιλήψεις της σύγχρονης ψυχιατρικής.

Στην προσπάθεια της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης συμμετείχαν άπειρα και έμπειρα στελέχη με πολλά όνειρα και ελπίδες».

«Εγιναν λάθη»

«Το λάθος που έγινε είναι», διευκρινίζει με πίκρα ο καθηγητής Ψυχιατρικής, «ότι αντίθετα με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, εμείς αρχίσαμε από την τριτοβάθμια περίθαλψη, δηλαδή από την αποασυλοποίηση και όχι από τη δημιουργία μονάδων πρωτοβάθμιας περίθαλψης, και ο κυριότερος παράγοντας αυτής της λάθος επιλογής ήταν οικονομικός. Είναι καιρός με ταχείς ρυθμούς και επένδυση κεφαλαίου να προχωρήσει η χώρα μας στην ανάπτυξη κέντρων ψυχικής υγείας ή κινητών ψυχιατρικών μονάδων και ιατροπαιδαγωγικών κέντρων. Αυτές οι μονάδες πρωτοβάθμιας περίθαλψης θα αποτρέψουν τη δημιουργία ενός νέου κύκλου ασυλοποίησης».

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/11/2007